«چون در سماء ظاهره دو رکن اعظم اقوم مقرّر شده است که نيّرين باشد و به شمس و قمر ناميده، همچنين در سماء دين هم دو نيّر مقدّر گشته که صوم و صلات باشد» (حضرت بهاءالله، کتاب ایقان، ص 26)
هر سال در این ایام از دوستانم می‌شنوم که می‌پرسند : «آیا ما هم می‌توانیم در روزه‌ی بهاییان شرکت کنیم؟» و من به آنها می‌گویم: «حتماً».
دو روز پیش یکی از دوستانم از من پرسید: «آیا برای این که روزه بگیرم باید بهایی شوم؟» و من جواب دادم: «نه می‌توانید بهایی نباشید و روزه بگیرید.»
با توجه به این میزان علاقه نسبت به روزه‌ی بهاییان، فکر کردم شاید مفید باشد اگر در مورد این که روزه‌ی بهایی شامل چه چیزهایی می‌شود، توضیح دهم و اجازه دهم همه در مورد روزه داری بهاییان بدانند.
پرهیز از خوردن و نوشیدن غذا در طول روز
روزه‌ی بهایی، 19 روز بوده و بلافاصله قبل از شروع سال جدید بهایی (نوروز)، قرار می‌گیرد. به همین دلیل، در آن ماه بهایی، همه‌ی بهاییان در سراسر جهان، در طول روز از خوردن و آشامیدن غذا اجتناب میکنند.
بهاییان از اول ظهور این دین، یعنی قرن نوزدهم، به همین ترتیب روزه می‌گیرند. بهاییان معتقدند که روزه، نمادی از جدا شدن از عالم جسمانی بوده وموجب توسعه‌ی حس همدلی با فقرا و گرسنگان و موجب پیشرفت و رشد روح فرد می‌شود.
با وجودی که هدف اولیه‌ی روزه‌ی بهایی، اهداف روحانی است، اما از نظر جسمانی نیز فواید فوق‌العاده‌ای دارد.
مزایای جسمانی روزه
انسان به عنوان شکارچی تکامل یافته است. اجداد ما روزانه، چندین ساعت را صرف جستجو برای یافتن مواد غذایی می‌کردند. درواقع با توجه به سبک زندگیشان، لازم بود که اینگونه رفتار کنند، چرا که مواد غذایی همیشه فراوان و در دسترس نبود. آنها به صورت غیر ارادی و ناخواسته روزه می‌گرفتند تا وقتی که بتوانند غذایی یافته و روزه‌ی خود را باز کنند.
در نتیجه، به تدریج کد ژنتیکی انسان یا همان ژنوتایپ (genotype)به گونه ای تغییر کرد تا با دوره‌های روزه داری و وجود غذا، تطبیق پیدا کرده و رشد کند. حال، با وجودی که بسیاری از فرهنگ ها در جهان توسعه یافته، دسترسی منظم به غذا داشته و روزانه دو یا سه وعده غذا به علاوه‌ی تنقلات و دسر می‌خورند، اما هنوز هم ما انسانها حامل همان کدهای ژنتیکی هستیم.
تحقیقات علمی اخیر نشان می‌دهد که دوره های متناوب روزه و یا پرهیز داوطلبانه، مزایای زیادی در سلامت دارد. از آنجایی که این الگوی غذایی، وضعیت روزه داری یا قحطی را که اجداد ما داشتند، بازسازی می‌کند، حال بسیاری از محققان به مزایای استفاده از این روش استناد میکنند و می‌گویند، در این حالت سیستم گوارش فرصت می‌یابد تا تخلیه شده و در نبود مداوم غذا در بدن، سیستم گوارش، خود را پاک سازی می‌کند.
این مطالعات نشان می‌دهد که یک الگوی منظم دریافت کالری، که در آن مردم با دوره‌ی روزه دریافت عادی مواد غذایی خود را کاهش دهند، می‌تواند فواید زیادی به همراه آورد. روزه داری متناوب، خطر ابتلا به بیماری های مزمن متعددی را هم در حیوانات و هم در انسانها کاهش می‌دهد و مطالعه بر روی حیوانات نشان داده است که این امر می‌تواند طول عمر را به صورت چشمگیری افزایش دهد:
ادیان از زمانهای بسیار دور، مدعی بوده اند که روزه گرفتن برای روح مفید است. اما مزایای آن برای بدن زیاد مطرح نمی‌شد تا این که اوایل 1900، پزشکان روزه داری را برای درمان اختلالات مختلفی چون دیابت، چاقی و صرع، معرفی کردند.
در تحقیقات مرتبطی که در سال 1930، در مورد مقدار کالری مورد نیاز انجام شد، متخصص تغذیه، کلیو مک کِی (Clive McCay)، از دانشگاه کُرنل (Cornell)، کشف کرد که موشهایی که از سنین پایین، در معرض رژیم غذایی دقیق روزانه قرار گرفته اند، نسبت به حیواناتی که بدون برنامه و هرگاه اراده کرده اند چیزی خورده اند، کمتر در خطر ابتلا به سرطان و دیگر بیماری های مرتبط با سنشان بوده اند. در سال 1945 نیز در دانشگاه شیکاگو، تحقیقاتی در مورد کالری مورد نیاز و دوره های متناوب روزه، انجام شد و دانشمندان گزارش کردند که همان طور که مک کِی در تجربیات قدیمی تر خود گزارش کرد، به همان اندازه که رژیم های متناوب باعث طول عمر بیشتر موشها می‌شود، تغذیه‌ی متناوب نیز عمر آنها را بیشتر می‌کند. علاوه بر این، محققان شیکاگو نوشتند که روزه داشتن متناوب می‌تواند ابتلا به اختلالاتی که منجر به مرگ می‌شود را به تاخیر بیاندازد. – دیوید استیپ (David Stipp)، چگونه روزه های متناوب به شما در داشتن زندگی سالمتر و طولانی تر کمک می‌کند؟، سایِنتیفیک اَمِریکن (Scientific American)، ژانویه 2013 (ترجمه)
می‌دانیم، کسانی که مرتباً روزه می‌گیرند، به میزان قابل توجهی طول عمر بیشتری داشته و این عمر همراه با کاهش بیماری های جسمی و روانی مزمن که در سنین بالا رایج است می‌باشد. همچنین روزه، سکویی برای اتوفاژ (autophagy) است؛ اتوفاژ، نوعی سیستم دفع مواد زائد در سلولها می‌باشد و سلولها از این طریق مولکولهای آسیب دیده از جمله آنهایی که موجب آلزایمر، پارکینسون و سایر بیماری های عصبی می‌شود را از بین می‌برند.
مزایای روحانی روزه
همه‌ی شواهد علمی رو به افزایش در ارتباط با مزایایی که روزه داری بر سلامتی انسان دارد، نشان می‌دهد که چرا گروه هایی که به صورت منظم روزه می‌گیرند، مثل بودایی ها، مورمونها (Mormons) (شاخه ای از دین مسیحی)، بهاییان و غیره، معمولاً عمری طولانی و سالم دارند. اما آموزه های دیانت بهایی بر مزایای روحانی روزه تاکید دارد، بنابراین بهاییان به دلایل مربوط به سلامتی و یا رژیم داشتن، روزه نمی‌گیرند.
در واقع، در درجه‌ی اول، مزایایی که روزه گرفتن بر روح و روان دارد، برای فرد بهایی مطرح است. روزه ی بهاییان در یک ماه بهایی یعنی 19 روز قرار داده شده است و باید در آن زمان، دعا، تفکر و تاَمل بیشتری داشت. روزه یک دوره برای بهبودی روحانی است و موجب تقویت و طراوت روح می‌شود:
«صيام جسمانی رمزی از صيام روحانيست. يعنی کفّ نفس از جميع شهوات نفسانی و تخلّق به اخلاق روحانی و انجذاب به نفحات رحمانی و اشتعال به نار محبّت سبحانی» (حضرت عبدالبهاء، منتخباتی از مکاتیب حضرت عبدالبهاء، جلد1، ص 67)
بنابراین اگر می‌خواهید امسال مثل یک بهایی روزه بگیرید، کافیست به سادگی از خوردن و آشامیدن در طول روزهای 1 تا 19 مارس خود داری کنید. آن زمانی را که روزانه به درست کردن و آماده کردن وعده های غذایی اختصاص می‌دادید را با دعا و تفکر به تغذیه و تازه کردن روحتان بپردازید. به سالی که گذشت فکر کنید و از خود بپرسید: برای سال آینده چه کارهایی می‌توانید انجام دهید که زندگی خود و دیگران بهتر شود؟ چگونه می‌توانم به بشریت خدمت کنم؟ اجازه دهید روحتان «به نفحات قدس انس گيرد».
«ای پروردگار، همچنان که از مشتهيات جسمانيّه و اشتغال به طعام و شراب باز ماندم، دل و جانم را از محبّت غير خويش پاک و مقدّس کن و نفسم را از شهوات هوائيّه و اخلاق شيطانيّه محفوظ و مصون بدار، تا روح به نفحات قدس انس گيرد و از ذکر دون تو صائم گردد» (حضرت عبدالبهاء، مائده آسمانی، جلد9، ص 26-25)
نظرها و دیدگاه های ارائه شده در این مقاله، مربوط به نویسنده است
