معنا و مفهوم و منظور از حروف مقطعه نازله در اوائل بعضي از سوره هاي قران از همان صدر اسلام مورد بحث و گفتگو بوده و تاكنون هم به يك نتيجه قطعي نرسيده اند مترجمين قران در ترجمه هاي خود انرا رازي بين خدا و رسولش ميدانند
در كتاب تفسير نمونه جلد بيستم مي نويسد
در باره تفسير حروف مقطعه قران سخن بسيار گفته شده و هر يك از مفسران در اين زمينه بحثهاي فراواني دارند و به گفته مفسر بزرگ مرحوم طبرسي يازده تفسير براي حروف مقطعه قران شده است
عقايد متفاوتي در باره حروف مقطعه گفته شده ازجمله اينكه حروف مقطعه براي خاموش ساختن كفار و جلب توجه مردم به محتواي قران بوده زيرا مشركان لجوج مخصوصا به يكديكر توصيه كرده بودند هنگامي كه پيغبر قران مي خواند كسي گوش به ان فرا ندهد و با ايجاد سرو صدا و غوغا نگذارند صدا ي پيغمبر بگوش مردم برسد لذا خداوند در اغاز 29 سوره هاي قران حروف مقطعه را كه مطلب نو ظهوري بوده و جلب توجه مي كرده است قرار داده است0
علامه طباطبائي در تفسير الميزان جلد 18 صفحه 5 مطلب جديدي ارائه داده كه كاملا با ساير برداشتها از حروف مقطعه متفاوت است و خود انرا بعنوان يك احتمال و حدس و گمان بيان نموده اند و مي گويد
هنگاميكه سوره ها ئي را كه با حروف مقطعه اغاز ميشود را مورد دقت قرار مي دهيم ملاحظه مي شود كه سوره هائيكه با يكنوع حروف مقطعه اغاز مي شود مطالب مشتركي دارند 0 في المثل سوره هائي كه با ( حم ) شروع مي شود بلافاصله بعد از ان جمله تنزيل الكتاب يا چيز ي كه بمعني ان ا ست قرار گرفته و سوره هائي كه با ( الر ) شروع مي شود بعد از ان تلك ايات الكتاب و يا شبيه ان است 0 از اينجا مي توان حدس زد كه ميان حروف مقطعه و محتواي اين سوره ها ارتباط خاصي است 0 و البته اين ارتباط ممكن است بسيار عميق و دقيق باشد و افهام عادي به ان راه نيابد و اگر ايات سوره ها را كنار هم بچينيم و با هم مقايسه كنيم مطالب تازه اي براي ما در اين زمينه كشف شود
جناب اشراق خاوري در كتاب قاموس ايقان جلد 1 صفحه 572 شرح مبسوطي از عقايد مختلف علماي تفسير را مرقوم داشته اند كه اطلاعات زيادي در باره اين موضوع بخوانند ه ميدهند مراجعه به ان باعث مزيد معلومات مي گردد
در كتاب تبيان و برهان جلد اول صفحه 130 نيز اين حديث را از قول شخص ديكري بنام جابربن عبدا لله بن رباب بنحو ديكري نقل مي نمايد ولي مضمون و محتوا همان است كه منظور از حروف مقطعه مقدار عددي انها ست و ا گر انها را با هم جمع كنيم از مجموع ان سنه ظهور حضرت اعلي بدست مي ايد عين عبارت تبيان و برهان چنين است
در تفسير علامه محدث ابن جرير الطيزي از جابربن عبد الله رباب چنين روايت شده است كه گفت روزي حضرت ر سو ل ضل الله ايه اول سوره بقره را تلاوت ميفرمودد ابو باسربن ا خطب يهودي كه ايه مزبور را استماع نمود نزد برادر خود حي بن اخطب شتافت و جمعي از يهود نزد او يافت
حي بن اخطب گفت شايد مجموع اعداد كلمات مذكوره دوران شريعت ان حضرت مقرر شده باشد الي اخر
طالبين براي اطلاع از اين بحث به كتاب تبيان و برهان جلد 1 صفحه 10 الي صفحه 138 مراجعه فرمايند0
جناب ابو الفضائل در كتاب فرائد مي نويسد0
ازجمله احاديث داله بر ميعاد ظهور حيث مشهور ابي لبيد مخزوني است كه مرحوم فيض در تفسير صافي در تفسير اول سوره بقره و هم مرحوم مجلسي در غيبت بحار الانوار روايت فرموده اند كه ( و من الحديث ما رواه الياشي عن ابي لبيد مخزوني قال قال ابو حعفر عليه السلام يا ابا لبيد از تلك من ولد العباس اثني عشر 000
و بعد از ذكراين مقدمه بياناتي ميفرمايند كه ترجمه ان چنين است 0
يا ابا لبيد مرا در حروف مقطعه قران علم بسيار ي است خداوند تبارك و تعالي نازل فرموده الم ذلك الكتاب را پس قيام فرموده محمد حسن پش فرمود و تبيان اين نكته در حروف مقطعه قران است اگر بشماري انرا بدون تكرار و بيست حرفي از حروف مقطعه قران كه بگذرد ايامش مگر اينكه قائمي از بني هاشم نزد انقضاي ان قيام خواهد نمود يعني هر يك از حروف مقطعه اوائل شور تاريخي است و اشارتي است از براي قيام يكي از بني هاشم در دوره اسلام 000 و چون بر وفق فرمان حضرت ابي جعفر حروف مقطعه اوائل سوره را از ا لم ذلك الكتاب تا الر بشماري 1267 مي شود و اين مطابق است با يوم طلوع نير اعظم از فارس و چون هفت سال حضرت محمد قبل از هجرت بمدينه امر بعثت خود را مخفي و مكتوم ميفرمود چون اين عدد را از سنين هجرت كسر فرمائي با سنه 1260 كه سنه ظهور نقطه اولي است مطابق گردد
در كتاب درس تبليغ جناب سرهنگ عنايت ا لله سهراب در اين باره چنين مي نويسد
در قران مجيد دو قسم علائم راجع بظور مبارك نقل شده است يك قسم تاريخ ظهور و قسمت ديكر علائمي است كه با تفسير ائمه هدي عليه السلام توام است نسبت بتاريخ ظهور مبارك در سوره سجده ميفرمايند يد بر الامر من السماء الي الارض ثم يعرج اليه في يوم كان مقداره الف سنه مما تعدون يعني تدبير مي شود امر الهي از اسمان بسوي زمين سپس عروج مي نمايد به اسمان در روزيكه مقدار ان هزار سال است ) تعين دوران ديانت اسلام هزار سال است باضافه 260 سال دوران ائمه اطهار كه جمعا 1260 سال مي شود كه حضرت اعلي اظهار امر فرمودند
و علائم ديكر كه راجع به تاريخ ظهور است حروف مقطعه اوائل
سوره هاي قران مجيد است در كتاب اصول كافي از ابي لبيد مخزومي روايت شده كه حضرت امام محمد باقر فرموده هر يك از اين حروف مقطعه اشاره بقيام يكي از مشاهير ائمه و زعماي اسلام است
در كتاب خوشه هائي از خرمن ادب و هنر شماره 6 در باره اين تفسير جنين مينويسد0 ماخذ اين حديث تفسير صافي ذيل الم در سوره بقره است
بنا بر نظر جناب فاضل مازندراني اين تفسير به خواهش جناب وحيد اكبر نازل شده و با تو قيع الفين ارتباط دارد ( اسرار الاثار ذيل الف )
حضرت نقطه در اين توقيع حروف مقطعه را بمانند حروف منضمه حاوي همان حقايق و دقائق معرفي مي فرمايند و ذهن مخاطب را از توقيت ( تعين وقت ظهور قائم و همچنين قيامت ) به عظمت ظهور خود معطوف مي دارند اگر چه در اين اثر حضرت نقطه ادعاي استقلال را تصريح نفرموده ولي با اشاره به اختلاف علماء و مجتهدين به ضرورت ظهور نفسي كه اختلافات را بردارد تاكيد نموده و اين رتبه را اظهار و ادعا فرموده اند سواهد اخبار و مخصوصا اشاره به قول شيخ احمد كه ذكر ( ستعلمن نباء بعد حين ) نموده همه در تائيد اين مطلب است
ابتداي ان ( بسم ا لله ا لرحمن ا لرحيم ا لحمد لله ا لذي جعل طرازز الالواح و با اين بيان خاتمه مي يابد ( و السلام عليك و علي من اتبعك في امر ا لله و ا لحمد لله رب العالمين)
حجم ان بالغ بر 18 صفحه 19 سطري و هر سطر 10-12 كلمه
است0
در باره مخاطب اين لوح و محل نز ول ان در جائي ذكر ي نشده جز اينكه فاضل مازندراني در اسرار الاثار مي نويسد اين تفسير بخو ا هش سيد يحيي دارابي ملقب به وحيد اكبر نازل شده است در ساير منابع از جمله كتاب باب و عهد اعلي و غيره فقط اسم اين اثر بدون هيچ گونه معرفي و شرح و بسطي جز ء اثار مباركه امده است 0
نا گفته نماند كه در باره حروف مقطعه تفسيري نيز از حضرت بهاء الله موجود است كه باعزاز ميرزا اقا ركاب ساز شيرازي نازل شده است 0
ايشان كه از مومنين واقعه مسجد وكيل شيراز مي باشند و بحكم علماي سوء در مدينه الله شيراز بدرجه رفيع شهادت فائز شدند دو سئوال از محضر مبارك نمودند يكي در تفسير ايه نور و ديكري از معاني حروف مقطعه كه در جواب هر دو سئوال ايشان لوحي نازل شد كه بيشتر به تفسير ايه نور معروف است و در مائده اسماني جلد 4 صفحه 49 مذكور است ولي چون حضرت ولي امر الله ان دو را از هم تفكيك نموده و هر كدام را جداگانه مرقوم فرموده اند لذا اين لوح بنام تفسير حروف مقطعه بصورت مستقل ذكر مي شود اين لوح مبارك در كتاب گنج شايكان صفحه 21 معرفي شده ا ست0
جناب اديب طاهر زاده در كتاب نفحات ظهور حضرت بهاء ا لله جلد 1 مي نويسد
لوح ديكري كه بيان ا هميت ان چندان سهل نيست لوح ايه نور يا تفسير حروفات مقطعه است اين لوح مبارك بلسان عربي به ا عزاز ميرزا اقاي ركاب ساز شيرازي كه در سبيل امر حضرت بها ء ا لله بمرتبه شهادت رسيده نازل گرديده است
ميرزا اقاي ركاب ساز تفسير بعضي از ايات قران و تبين معاني باطني حروف مقطعه ان سفر كريم را از حضور حضرت بهاء ا لله رجا كرده بود حروف مقطعه حروفي هستند كه در مطلع تعدادي از سور قران نازل شده و سبب تحير بسياري از علما ي اسلام و محصلين ان كتاب مقدس گرديده است اين نكته شايان توجه است كه امام پنجم شيعيان يعني امام محمد باقر قبلا تفسير ي بر حروف مقطعه قران نوشته بوده از جمله اين امام بيان نموده كه زمان ظهور قائم معادل ارزش عددي بعضي از حروف مقطعه قران يعني 1260 هجري (1844 ميلادي ) ميباشد و اين سالي ا ست كه حضرت باب رسالت خويش را بعنوان موعود منتظر اسلام اعلام فرمودند
جمال اقدس ابهي در اين لوح مبارك مفصل به هر دو سئوال ميرزاي اقاي ركاب ساز جواب كافي عنايت فرموده اند هيكل اطهر در تشريح ا هميت اين حروف مقطعه حقايق تازه اي را اشكار و بعضي از معاني مكنونه انها را تبين فرموده اند و اين توضيحات باندازه اي عميق و وسيع است كه انسان را در درياي تفكر و انديشه غوطه ور مي كند گر چه حضرت بهاء ا لله بعضي از اسرار مخزونه در حروفات مقطعه قران را تشريح نموده ا ند با وجود اين بيان اين حقايق به كساني كه با اثار اسلامي و لسان عربي اشنائي كافي ندارند امكان پذير نيست
در كتاب تفسير نمونه جلد بيستم مي نويسد
در باره تفسير حروف مقطعه قران سخن بسيار گفته شده و هر يك از مفسران در اين زمينه بحثهاي فراواني دارند و به گفته مفسر بزرگ مرحوم طبرسي يازده تفسير براي حروف مقطعه قران شده است
عقايد متفاوتي در باره حروف مقطعه گفته شده ازجمله اينكه حروف مقطعه براي خاموش ساختن كفار و جلب توجه مردم به محتواي قران بوده زيرا مشركان لجوج مخصوصا به يكديكر توصيه كرده بودند هنگامي كه پيغبر قران مي خواند كسي گوش به ان فرا ندهد و با ايجاد سرو صدا و غوغا نگذارند صدا ي پيغمبر بگوش مردم برسد لذا خداوند در اغاز 29 سوره هاي قران حروف مقطعه را كه مطلب نو ظهوري بوده و جلب توجه مي كرده است قرار داده است0
علامه طباطبائي در تفسير الميزان جلد 18 صفحه 5 مطلب جديدي ارائه داده كه كاملا با ساير برداشتها از حروف مقطعه متفاوت است و خود انرا بعنوان يك احتمال و حدس و گمان بيان نموده اند و مي گويد
هنگاميكه سوره ها ئي را كه با حروف مقطعه اغاز ميشود را مورد دقت قرار مي دهيم ملاحظه مي شود كه سوره هائيكه با يكنوع حروف مقطعه اغاز مي شود مطالب مشتركي دارند 0 في المثل سوره هائي كه با ( حم ) شروع مي شود بلافاصله بعد از ان جمله تنزيل الكتاب يا چيز ي كه بمعني ان ا ست قرار گرفته و سوره هائي كه با ( الر ) شروع مي شود بعد از ان تلك ايات الكتاب و يا شبيه ان است 0 از اينجا مي توان حدس زد كه ميان حروف مقطعه و محتواي اين سوره ها ارتباط خاصي است 0 و البته اين ارتباط ممكن است بسيار عميق و دقيق باشد و افهام عادي به ان راه نيابد و اگر ايات سوره ها را كنار هم بچينيم و با هم مقايسه كنيم مطالب تازه اي براي ما در اين زمينه كشف شود
جناب اشراق خاوري در كتاب قاموس ايقان جلد 1 صفحه 572 شرح مبسوطي از عقايد مختلف علماي تفسير را مرقوم داشته اند كه اطلاعات زيادي در باره اين موضوع بخوانند ه ميدهند مراجعه به ان باعث مزيد معلومات مي گردد
در كتاب تبيان و برهان جلد اول صفحه 130 نيز اين حديث را از قول شخص ديكري بنام جابربن عبدا لله بن رباب بنحو ديكري نقل مي نمايد ولي مضمون و محتوا همان است كه منظور از حروف مقطعه مقدار عددي انها ست و ا گر انها را با هم جمع كنيم از مجموع ان سنه ظهور حضرت اعلي بدست مي ايد عين عبارت تبيان و برهان چنين است
در تفسير علامه محدث ابن جرير الطيزي از جابربن عبد الله رباب چنين روايت شده است كه گفت روزي حضرت ر سو ل ضل الله ايه اول سوره بقره را تلاوت ميفرمودد ابو باسربن ا خطب يهودي كه ايه مزبور را استماع نمود نزد برادر خود حي بن اخطب شتافت و جمعي از يهود نزد او يافت
حي بن اخطب گفت شايد مجموع اعداد كلمات مذكوره دوران شريعت ان حضرت مقرر شده باشد الي اخر
طالبين براي اطلاع از اين بحث به كتاب تبيان و برهان جلد 1 صفحه 10 الي صفحه 138 مراجعه فرمايند0
جناب ابو الفضائل در كتاب فرائد مي نويسد0
ازجمله احاديث داله بر ميعاد ظهور حيث مشهور ابي لبيد مخزوني است كه مرحوم فيض در تفسير صافي در تفسير اول سوره بقره و هم مرحوم مجلسي در غيبت بحار الانوار روايت فرموده اند كه ( و من الحديث ما رواه الياشي عن ابي لبيد مخزوني قال قال ابو حعفر عليه السلام يا ابا لبيد از تلك من ولد العباس اثني عشر 000
و بعد از ذكراين مقدمه بياناتي ميفرمايند كه ترجمه ان چنين است 0
يا ابا لبيد مرا در حروف مقطعه قران علم بسيار ي است خداوند تبارك و تعالي نازل فرموده الم ذلك الكتاب را پس قيام فرموده محمد حسن پش فرمود و تبيان اين نكته در حروف مقطعه قران است اگر بشماري انرا بدون تكرار و بيست حرفي از حروف مقطعه قران كه بگذرد ايامش مگر اينكه قائمي از بني هاشم نزد انقضاي ان قيام خواهد نمود يعني هر يك از حروف مقطعه اوائل شور تاريخي است و اشارتي است از براي قيام يكي از بني هاشم در دوره اسلام 000 و چون بر وفق فرمان حضرت ابي جعفر حروف مقطعه اوائل سوره را از ا لم ذلك الكتاب تا الر بشماري 1267 مي شود و اين مطابق است با يوم طلوع نير اعظم از فارس و چون هفت سال حضرت محمد قبل از هجرت بمدينه امر بعثت خود را مخفي و مكتوم ميفرمود چون اين عدد را از سنين هجرت كسر فرمائي با سنه 1260 كه سنه ظهور نقطه اولي است مطابق گردد
در كتاب درس تبليغ جناب سرهنگ عنايت ا لله سهراب در اين باره چنين مي نويسد
در قران مجيد دو قسم علائم راجع بظور مبارك نقل شده است يك قسم تاريخ ظهور و قسمت ديكر علائمي است كه با تفسير ائمه هدي عليه السلام توام است نسبت بتاريخ ظهور مبارك در سوره سجده ميفرمايند يد بر الامر من السماء الي الارض ثم يعرج اليه في يوم كان مقداره الف سنه مما تعدون يعني تدبير مي شود امر الهي از اسمان بسوي زمين سپس عروج مي نمايد به اسمان در روزيكه مقدار ان هزار سال است ) تعين دوران ديانت اسلام هزار سال است باضافه 260 سال دوران ائمه اطهار كه جمعا 1260 سال مي شود كه حضرت اعلي اظهار امر فرمودند
و علائم ديكر كه راجع به تاريخ ظهور است حروف مقطعه اوائل
سوره هاي قران مجيد است در كتاب اصول كافي از ابي لبيد مخزومي روايت شده كه حضرت امام محمد باقر فرموده هر يك از اين حروف مقطعه اشاره بقيام يكي از مشاهير ائمه و زعماي اسلام است
در كتاب خوشه هائي از خرمن ادب و هنر شماره 6 در باره اين تفسير جنين مينويسد0 ماخذ اين حديث تفسير صافي ذيل الم در سوره بقره است
بنا بر نظر جناب فاضل مازندراني اين تفسير به خواهش جناب وحيد اكبر نازل شده و با تو قيع الفين ارتباط دارد ( اسرار الاثار ذيل الف )
حضرت نقطه در اين توقيع حروف مقطعه را بمانند حروف منضمه حاوي همان حقايق و دقائق معرفي مي فرمايند و ذهن مخاطب را از توقيت ( تعين وقت ظهور قائم و همچنين قيامت ) به عظمت ظهور خود معطوف مي دارند اگر چه در اين اثر حضرت نقطه ادعاي استقلال را تصريح نفرموده ولي با اشاره به اختلاف علماء و مجتهدين به ضرورت ظهور نفسي كه اختلافات را بردارد تاكيد نموده و اين رتبه را اظهار و ادعا فرموده اند سواهد اخبار و مخصوصا اشاره به قول شيخ احمد كه ذكر ( ستعلمن نباء بعد حين ) نموده همه در تائيد اين مطلب است
ابتداي ان ( بسم ا لله ا لرحمن ا لرحيم ا لحمد لله ا لذي جعل طرازز الالواح و با اين بيان خاتمه مي يابد ( و السلام عليك و علي من اتبعك في امر ا لله و ا لحمد لله رب العالمين)
حجم ان بالغ بر 18 صفحه 19 سطري و هر سطر 10-12 كلمه
است0
در باره مخاطب اين لوح و محل نز ول ان در جائي ذكر ي نشده جز اينكه فاضل مازندراني در اسرار الاثار مي نويسد اين تفسير بخو ا هش سيد يحيي دارابي ملقب به وحيد اكبر نازل شده است در ساير منابع از جمله كتاب باب و عهد اعلي و غيره فقط اسم اين اثر بدون هيچ گونه معرفي و شرح و بسطي جز ء اثار مباركه امده است 0
نا گفته نماند كه در باره حروف مقطعه تفسيري نيز از حضرت بهاء الله موجود است كه باعزاز ميرزا اقا ركاب ساز شيرازي نازل شده است 0
ايشان كه از مومنين واقعه مسجد وكيل شيراز مي باشند و بحكم علماي سوء در مدينه الله شيراز بدرجه رفيع شهادت فائز شدند دو سئوال از محضر مبارك نمودند يكي در تفسير ايه نور و ديكري از معاني حروف مقطعه كه در جواب هر دو سئوال ايشان لوحي نازل شد كه بيشتر به تفسير ايه نور معروف است و در مائده اسماني جلد 4 صفحه 49 مذكور است ولي چون حضرت ولي امر الله ان دو را از هم تفكيك نموده و هر كدام را جداگانه مرقوم فرموده اند لذا اين لوح بنام تفسير حروف مقطعه بصورت مستقل ذكر مي شود اين لوح مبارك در كتاب گنج شايكان صفحه 21 معرفي شده ا ست0
جناب اديب طاهر زاده در كتاب نفحات ظهور حضرت بهاء ا لله جلد 1 مي نويسد
لوح ديكري كه بيان ا هميت ان چندان سهل نيست لوح ايه نور يا تفسير حروفات مقطعه است اين لوح مبارك بلسان عربي به ا عزاز ميرزا اقاي ركاب ساز شيرازي كه در سبيل امر حضرت بها ء ا لله بمرتبه شهادت رسيده نازل گرديده است
ميرزا اقاي ركاب ساز تفسير بعضي از ايات قران و تبين معاني باطني حروف مقطعه ان سفر كريم را از حضور حضرت بهاء ا لله رجا كرده بود حروف مقطعه حروفي هستند كه در مطلع تعدادي از سور قران نازل شده و سبب تحير بسياري از علما ي اسلام و محصلين ان كتاب مقدس گرديده است اين نكته شايان توجه است كه امام پنجم شيعيان يعني امام محمد باقر قبلا تفسير ي بر حروف مقطعه قران نوشته بوده از جمله اين امام بيان نموده كه زمان ظهور قائم معادل ارزش عددي بعضي از حروف مقطعه قران يعني 1260 هجري (1844 ميلادي ) ميباشد و اين سالي ا ست كه حضرت باب رسالت خويش را بعنوان موعود منتظر اسلام اعلام فرمودند
جمال اقدس ابهي در اين لوح مبارك مفصل به هر دو سئوال ميرزاي اقاي ركاب ساز جواب كافي عنايت فرموده اند هيكل اطهر در تشريح ا هميت اين حروف مقطعه حقايق تازه اي را اشكار و بعضي از معاني مكنونه انها را تبين فرموده اند و اين توضيحات باندازه اي عميق و وسيع است كه انسان را در درياي تفكر و انديشه غوطه ور مي كند گر چه حضرت بهاء ا لله بعضي از اسرار مخزونه در حروفات مقطعه قران را تشريح نموده ا ند با وجود اين بيان اين حقايق به كساني كه با اثار اسلامي و لسان عربي اشنائي كافي ندارند امكان پذير نيست
makhanian@gmail.com آیا ترجمه ای دقیق به زبان انگلیسی این لوح وجود دارد؟
پاسخحذفIs there an accurate translation in English of this Tablet